در طول دوران قدرت اتحاد جماهیر شوروی، کشورهای کمونیستی متعددی را می توانستید در مناطق شرقی اروپا، آسیا و آفریقا پیدا کنید. برخی از این کشورهای کمونیستی از جمله جمهوری خلق کره هنوز هم توانسته اند جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر قدرتمند بین المللی حفظ کنند. دیگر کشورهای کمونیستی مانند آلمان شرقی که در واقع از اقمار اتحاد جماهیر شوروی به شمار می رفت نقش مهمی در دوران جنگ سرد داشت اما امروز دیگر وجود ندارد. کمونیسم در دو قالب وجود خارجی دارد: یکی قالب ی و دیگری قالب اقتصادی. احزاب کمونیست قدرت مطلق خود را در سیستم مدیریتی کشور اعمال کرده و معمولاً انتخابات تنها با حضور یک حزب ی که همان حزب کمونیست باشد انجام شده و مسئله ای درون حزبی انگاشته می شود.
این حزب ی، بر مسایل اقتصادی کشور متبوع خود نیز سیطره دارد و مالکیت خصوصی غیرقانونی محسوب می شود هر چند این حوزه از قواعد کمونیسم در برخی از کشورهای کمونیستی مانند چین تغییر یافته و افراد حق داشتن املاک خصوصی را دارا هستند. در مقابل، کشورهای سوسیالیست کاملاً دموکراتیک بوده و سیستم حزبی چند گانه و متنوع در آن ها قانونی است. حزب سوسیالیست تنها به دلیل قوانین و مرامنامه سوسیالیستی خود نمی تواند در قدرت حضور داشته باشد. این احزاب قدرت مطلق کشور در زمینه اقتصادی و ی را در دست نداشته و تنها بخشی از سیستم اقتصادی متنوع کشور به شمار می آید. برخلاف کمونیسم، مالکیت خصوصی در بسیاری از کشورهای سوسیالیستی محترم شمرده می شود.
قوانین بنیادین کمونیسم در اواسط قرن نوزدهم توسط کارل مارکس و فردریش انگلس تدوین شد که دو اقتصاد دان و فیلسوف ی آلمانی بودند. اما تا سال ۱۹۱۷ هیج کشوری با مرام کمونیستی بنیان نهاده نشد تا اینکه در این سال، انقلابی کارگری در روسیه شکل گرفت که باعث سقوط حکومت تزاری شده و اتحاد جماهیر شوروی به عنوان اولین کشور کمونیستی پای به عرصه ظهور گذاشت. در اواسط قرن بیستم، مشخص شد که کمونیسم می تواند با توجه به احاطه کامل بر قدرت ی و ایدیولوژی اقتصادی سختگیرانه خود، دموکراسی را نقض می کند. با این وجود امروزه تنها ۵ کشور در جهان باقی مانده اند که هنوز هم با قواعد کمونیستی اداره می شوند. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با کشورهای کمونیستی که هنوز برقرار هستند آشنا کنیم.
مائو زدونگ در سال ۱۹۴۹ قدرت را در چین بدست گرفته و اسم کشور را به جمهوری خلق چین تغییر داد که یک کشور کاملاً کمونیستی و پرقدرت ترین کشور در میان کشورهای کمونیستی محسوب می شد. چین از آن سال تاکنون همچنان کمونیستی باقی مانده هرچند در سال های گذشته تحولات اقتصادی متعددی را تجربه کرده که با ت های پایه ای اقتصاد کمونیستی تفاوت داشته است. این کشور معمولاً چین قرمز» نامیده می شود زیرا حزب کمونیست این قرمز که پرچمی به رنگ قرمز دارد همچنان تسلط خود را بر این کشور حفظ کرده و تنها حزب حاکم در این کشور به شمار می آید. البته در چین احزاب ی دیگری نیز وجود دارند و انتخابات آزاد در تمامی مناطق این کشور به صورت محلی برگزار می شود.
حزب کمونیست این کشور بر تمامی مناصب ی کنترل داشته و در عمل مخالفت بسیار ناچیزی در مقابل حزب کمونیست حاکم وجود دارد. با باز شدن فضای این کشور به روی جامعه جهانی در دهه های اخیر، توزیع ثروت به صورت عادلانه و مساوی که از قوانین و اصول بنیادین کمونیسم است در این کشور رنگ باخته و در سال ۲۰۰۴ قانون اساسی کشور به نحوی تغییر یافت که مالکیت خصوصی را قانونی می دانست.
یک انقلاب در سال ۱۹۵۹ باعث شد که حکومت وقت توسط فیدل کاسترو و همراهانش ساقط شود. در سال ۱۹۶۱ کوبا به یک کشور کاملاً کمونیستی تبدیل شده و روابط نزدیکی را با اتحاد جماهیر شوروی برقرار کرد. در همان زمان، ایالات متحده هر گونه تجارتی با کوبا را غیرقانونی اعلام نمود. وقتی که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ فروپاشید، کوبا چاره ای جز پیدا کردن منابع جدید برای تجارت و سوبسیدهای مالی نداشت و بدین ترتیب چین، بولیوی و ونزوئلا جای اتحاد جماهیر شوروی را گرفته و شریک تجاری این کشور شدند. در سال ۲۰۰۸ فیدل کاسترو از قدرت کناره گیری کرده و برادرش رائول کاسترو جای او را به عنوان رییس جمهور کشور گرفت.
فیدل کاسترو در سال ۲۰۱۶ درگذشت. در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، تنش های بین دو کشور کاهش یافته و در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما قوانین سخت مربوط به سفر بین دو کشور کمی تعدیل شد. اما در سال ۲۰۱۷ دونالد ترامپ بار دیگر قوانین سفر به کوبا را تشدید کرده و دشمنی بین دو کشور از سر گرفته شد. کوبا یک کشور تک حزبی است که تنها حزب حاکم همراه با کمیته هایی که در هر شهر دارد بر ت این کشور کنترل داشته و تنها انتخابات درون حزبی می تواند اشخاص در قدرت را تغییر دهد. رییس جمهور نیز قدرت اصلی کشور را در دست دارد و مالکیت خصوصی تقریبا وجود ندارد. خدمات عمومی در کوبا رایگان است و جیره های غذایی برای شهروندان در نظر گرفته می شود. با این وجود اکثر مردم این کشور در فقر نسبی به سر می برند.
لائوس که به صورت رسمی جمهوری دموکراتیک خلق لائو نامیده می شود، در سال ۱۹۷۵ بعد از انقلابی که در این کشور با حمایت ویتنام و اتحاد جماهیر شوروی صورت گرفته به یک کشور کمونیستی تبدیل شد. قبل از آن سیستم حکومتی در این کشور پادشاهی بود. دولت این کشور به طور عمده توسط نظامیان رهبری شده و تنها یک حزب در این کشور وجود دارد که بر اساس آرمان های مارکسیستی بنا شده است. در لائوس نیز در سال ۱۹۸۸، مانند دیگر کشورهای کمونیستی، در بعضی از موارد مالکیت خصوصی آزاد شده و لائوس در سال ۲۰۱۳ به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمد.
کره که در دوران جنگ جهانی دوم و قبل از آن به اشغال ژاپن درآمده بود پس از پایان جنگ به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد که به ترتیب توسط اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده حمایت و کنترل می شدند. در آن زمان انتظار نمی رفت که این جدایی دائمی باشد. کره شمالی تا سال ۱۹۴۸ به یک کشور کمونیستی تبدیل نشد تا اینکه کره جنوبی استقلال خود از کره را اعلام کرد و حکومت مجزای خود را تشکیل داد. کیم ایل سونگ، رهبر کمونیست کره شمالی نیز با حمایت اتحاد جماهیر شوروی به عنوان رهبر و رییس جمهور این کشور انتخاب گردید و کشور کره شمالی شکل گرفت. دولت کره شمالی خود را کمونیست نمی داند هرچند بسیاری از کشورهای جهان این کشور را کشوری کمونیستی می دانند.
خاندان کیم سبک کمونیستی خاص خود را که بر پایه اصل موسوم به جوچی» (juche) به معنای خوداتکایی» است را در این کشور نهادینه کرده اند. سیستم جوچی در اواسط دهه ۱۹۵۰ با تکیه بر ناسیونالیسم کره ای شکل گرفته و رهبری خاندان کیم بر کشور را تحکیم بخشید. این سیستم اعتقادی در دهه ۱۹۷۰ به طور کامل بر ت های اقتصادی و خارجی کشور مستولی شده و بعد از کیم ایل سونگ نیز فرزند او، کیم جونگ ایل که در سال ۱۹۹۴ به قدرت رسید همین ت را ادامه داد.
بعد از مرگ کیم جونگ ایل، فرزندش کیم جونگ اون در سال ۲۰۱۱ جای پدر را گرفت. در سال ۲۰۰۹ قانون اساسی این کشور ردپای ایدیولوژی های مارکسیستی و لنینیستی را در قانون اساسی این کشور پاک کرده و واژه کمونیسم نیز از ادبیات این کشور کنار گذاشته شد. با این وجود در این کشور تنها یک حزب با مرام کمونیستی وجود دارد که با نام حزب کارگر به ریاست رهبر کشور تنها حزبی است که قدرت کشور را به طور مطلق در دست دارد. کره شمالی یکی از فقیرترین کشورهای کمونیستی است که بخش زیادی از درآمد اندک خود را صرف توسعه جنگ افزارهای هسته ای کرده است.
ویتنام در سال ۱۹۵۴ و پس از اولین جنگ هندوچین به دو قسمت تبدیل شد. اگر چه قرار نبود این جدایی دائمی باشد اما ویتنام شمالی با حمایت اتحاد جماهیر شوروی به یک کشور کمونیستی تبدیل شده و ویتنام جنوبی نیز یک حکومت دموکراتیک را با حمایت ایالات متحده تاسیس کرد. بعد از دو دهه حنگ داخلی با دخالت مستقیم ایالات متحده و دخالت پنهان شوروی و چین به نفع ویتنام شمالی، در نهایت این دو بخش با هم متحد شده و در سال ۱۹۷۶، ویتنام به عنوان یک کشور واحد و البته کمونیستی به رسمیت شناخته شد. همانند دیگر کشورهای کمونیستی، ویتنام نیز در سال های اخیر به سمت اقتصادی بازاری جهانی حرکت کرده و برخی از ایده های سوسیالیستی را با رگه های کاپیتالیسم در کشور خود اجرا کرده است. ایالات متحده در سال ۱۹۹۵ در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون روابط خود را با ویتنام عادی کرد.
برخی از کشورها دارای احزاب ی متنوعی هستند اما رهبران این کشور در احزاب کمونیستی عضویت دارند. البته این کشورها را نمی توان به معنای واقعی کلمه کشورهای کمونیستی دانست زیرا احزاب غیرکمونیستی دیگری نیز در این کشورها وجود دارند. علاوه بر این در این کشورها در قانون اساسی به قدرت مطلق احزاب کمونیست در سیستم ی این کشور اشاره نشده است. در کشورهای نپال، گینه و مولداوی در سال های اخیر، احزاب کمونیست قدرت را در دست داشته اند.
در حالی که در حال حاضر تنها ۵ کشور کمونیستی وجود دارد اما وجود کشورهای سوسیالیست امری عادی و معمول تلقی می شود که در آن ها حقوق طبقه کارگر ارج نهاده شده و این طبقه که در واقع طبقه فعال کشور محسوب می شوند قدرت را در دست دارند. از کشورهای سوسیالیست می توان به پرتغال، سریلانکا، هند، گینه بیسائو و تانزانیا اشاره کرد. بسیاری از این کشورها سیستم حزبی چندگانه و متنوعی دارند مانند هند و در برخی دیگر مانند پرتغال در زمینه اقتصاد ت های لیبرال در پیش گرفته شده است.
درباره این سایت